Tandsteen is een veelvoorkomend probleem waar veel mensen last van hebben. Op het eerste gezicht lijkt het misschien slechts een esthetisch probleem, maar het is belangrijk om het niet te onderschatten, want het kan een negatieve invloed hebben op je mondgezondheid. Heeft u last van tandsteen? Lees verder om te leren wat tandsteen is, hoe het zich vormt en de meest effectieve manieren om het te verwijderen.
Wat is Tandsteen?
Tandsteen, wetenschappelijk bekend als calculus dentium, is een verharde vorm van tandplaque. Het kan zich ontwikkelen op het tandoppervlak en mogelijk de hele tandkroon bedekken, maar ook op uitneembare of vaste tandprothesen, implantaten of beugels.
Tandsteen vormt zich relatief snel en wordt vaak zelfs aangetroffen op delen van de tand die tijdens het kauwen niet actief worden gebruikt.
Ons speeksel en voedselresten in de mond dragen bij aan de opbouw van tandplak, dat hoge concentraties mineralen zoals calcium en fosfor bevat, samen met eiwitten, polysachariden en verschillende micro-organismen. Deze stoffen hopen zich op rond de tanden, vooral langs de tandvleesrand, wat leidt tot de vorming van tandsteen.
Ho herken je Tandsteen?
Tandsteen vormt zich voornamelijk in de buurt van de openingen van de belangrijkste speekselklieren, met name op de eerste en tweede bovenkiezen, op de oppervlakken die naar de wangen wijzen, en op de onderkaak, op de oppervlakken van de snijtanden die naar de tong wijzen.
Soorten tandsteen
Supragingivale tandsteen (boven het tandvlees)
Locatie: Vormt zich boven de tandvleeslijn.
Uiterlijk: Meestal lichtgekleurd, variërend van wit tot geel of geelgrijs.
Consistentie: Zachter in vergelijking met subgingivaal tandsteen en niet zo stevig aan het tandoppervlak gehecht.
Vorming: Ontstaat voornamelijk rond de openingen van de belangrijkste speekselklieren door verkalking (verharding) van microbiële tandplak die niet verwijderd is. Mineralisatie vindt plaats door het neerslaan van mineralen zoals calcium en fosfaat uit speeksel.
Vormingssnelheid: Hangt af van de kwaliteit van de mondhygiëne en de samenstelling van het speeksel.
Subgingivale tandsteen (tandsteen onder het tandvlees)
Locatie: Ook bekend als serum tandsteen, het vormt zich onder de tandvleeslijn.
Uiterlijk: Donkerkleurig, meestal donkerbruin of groenig-zwart, en kan zelfs zwart zijn.
Consistentie: Dunner maar harder en vaster aan het tandoppervlak dan supragingivaal tandsteen.
Vorming: Kan op alle tanden en kiezen voorkomen, maar wordt het meest aangetroffen onder de tandvleesrand, in parodontale pockets (ruimtes tussen de tandwortel en het tandvlees die ontstaan door parodontale aandoeningen). Mineralisatie wordt aangedreven door gingivavocht, een ontstekingsachtig exsudaat dat zich in de gingivale sulcus bevindt.
Tansteen or een Gaatje? Hoe weet je het verschil?
Als je niet zeker weet of je te maken hebt met tandsteen of een gaatje in een vroeg stadium, is het altijd het beste om een tandarts te raadplegen. Er zijn echter een paar tekenen die je kunnen helpen onderscheid te maken tussen de twee:
Tandsteen:
Textuur: Tandsteen heeft een ruw oppervlak en is te voelen als een hobbelige aanslag op de tanden als je er met je tong overheen gaat.
Kleur: het is meestal geel of bruin van kleur.
Locatie: Tandsteen vormt zich meestal rond de tandvleesrand en kan zich ook ophopen op gebitsprotheses of beugels.
Gaatje:
Uiterlijk: Gaatjes beginnen vaak als een witte plek op het tandoppervlak, die geleidelijk bruin of zwart kan worden naarmate het tandbederf voortschrijdt.
Locatie: Gaatjes ontstaan vaak op de kauwvlakken van tanden en kiezen en rond de tandvleesrand. Ze kunnen ook tussen de tanden ontstaan.
Textuur: Een gaatje kan zacht of plakkerig aanvoelen in vergelijking met het omringende gezonde tandoppervlak.
Zowel tandsteen als gaatjes komen voor in de buurt van het tandvlees, maar gaatjes kunnen ook het kauwvlak van de tanden aantasten. Als u een van deze tekenen opmerkt, is een bezoek aan de tandarts voor een grondig onderzoek en diagnose cruciaal voor een goede behandeling.
Voorkomen van opbouw van Tandsteen

Tandsteen zelf veroorzaakt geen pijn, waardoor het gemakkelijk over het hoofd kan worden gezien. Omdat er geen directe symptomen zijn, verwaarlozen mensen vaak hun mondhygiëne, wat leidt tot een geleidelijke opbouw van tandsteen. Het voorkomen van tandsteenvorming is cruciaal voor het behoud van een gezonde mond. Hier zijn enkele tips om u te helpen:
Regelmatig poetsen: Poets je tanden twee keer per dag grondig, ’s ochtends en ’s avonds. Vergeet niet de moeilijk bereikbare achterste kiezen te poetsen. De beste tandpasta om tandsteen te voorkomen bevat speciale ingrediënten die de vorming ervan tegengaan, zoals zinklactaat.
Interdentale ragers: Reinig tussen je tanden met een interdentale rager om tandplak te verwijderen uit de ruimtes waar zich vaak tandsteen vormt. Gebruik het juiste formaat rager voor elke ruimte.
Flossen: Flossen verwijdert tandplak tussen de tanden waar tandenborstels en interdentale ragers niet bij kunnen. Streef ernaar om ten minste eenmaal per dag te flossen.
Mondwater: Antibacterieel mondwater helpt het aantal bacteriën in de mond te verminderen, waardoor plakvorming en een slechte adem worden voorkomen.
Monddouche: Een mondspoelapparaat is handig voor het reinigen van moeilijk bereikbare plekken en is vooral handig als je een vaste beugel hebt. De waterdruk masseert ook de tandvleesrand, waardoor de bloedcirculatie verbetert.
Vervang uw tandenborstel regelmatig: Vervang uw tandenborstel om de 3 maanden, of eerder als u tekenen van slijtage opmerkt zoals gerafelde borstelharen of als u ziek bent geweest (bijv. griep, keelontsteking, verkoudheid).
Regelmatige gebitscontrole: Professionele gebitsreinigingen zijn essentieel voor het verwijderen van tandsteen waar thuisverzorging niet tegenop kan. Tandartsen gebruiken instrumenten zoals scalers, curettes en ultrasone reinigers om tandsteen effectief te verwijderen.
Bezoek een mondhygiënist: Een mondhygiënist reinigt niet alleen je tanden, maar geeft ook fluoridebehandelingen om het glazuur te versterken en geeft advies over de juiste poetstechniek.
Gezonde voeding: Beperk de consumptie van suikerhoudende voedingsmiddelen en dranken, omdat deze de groei van bacteriën in de mond bevorderen.
Hoe verwijder je Tandsteen?
Er zijn verschillende manieren om tandsteen aan te pakken, maar natuurlijke huismiddeltjes brengen hun eigen risico’s met zich mee. Hoewel sommige methoden beweren tandsteen te verwijderen en zelfs je tanden witter te maken, kunnen ze te hard zijn en mogelijk schadelijk voor je gebit. Hieronder worden enkele veelgebruikte huismiddeltjes en hun risico’s nader bekeken:
1. Citroen en azijn
Beschrijving: Sommigen stellen voor om citroen of azijn te gebruiken om thuis tandsteen te verwijderen. Een mengsel van citroensap en zuiveringszout wordt aangeprezen om zijn witmakende effecten.
Risico’s: Zowel citroen als azijn bevatten zuren die het tandglazuur kunnen aantasten, wat leidt tot verhoogde gevoeligheid van de tanden voor warme en koude temperaturen. Zure stoffen veroorzaken ook demineralisatie, waardoor tanden poreus worden en vatbaar voor tandbederf. Dit kan uiteindelijk leiden tot gaatjes.
2. Zuiveringszout
Beschrijving: Poetsen met een pasta gemaakt van zuiveringszout en water staat bekend om zijn schurende werking.
Risico’s: De schurende aard van baking soda kan het glazuur afslijten en het tandvlees irriteren. In combinatie met zure stoffen zoals citroen kan het het tandoppervlak verder beschadigen.
3. Olie trekken
Beschrijving: Olietrekken is een veiligere natuurlijke methode waarbij je olie (meestal kokosolie) 15 minuten in je mond spoelt en dan uitspuugt. Een onderzoek uit 2015 suggereert dat kokosolie de vorming van tandplak kan verminderen en bacteriën uit de mond kan verwijderen.
Let op: Olietrekken kan een goede aanvulling zijn op je mondhygiëneroutine, maar het moet niet de enige methode van gebitsverzorging zijn. Het kan het beste worden gebruikt als een aanvullende praktijk en niet als een vervanging voor regelmatig poetsen en flossen.
Professionele zorg: Voor het effectief verwijderen van tandsteen is het cruciaal om te vertrouwen op professionele gebitsreinigingen. Tandartsen gebruiken gespecialiseerde instrumenten om tandsteen veilig en grondig te verwijderen, iets wat met huismiddeltjes niet mogelijk is.
Hoe verwijder je tandsteen met behulp van Tools
Schrapers, haken en curettes voor tandsteen
Schrapers, haken en curettes zijn professionele instrumenten voor het handmatig verwijderen van tandsteen. Deze hulpmiddelen mogen alleen door tandartsen of mondhygiënisten worden gebruikt. Tandsteen hecht zich stevig aan het glazuur en het is niet aan te raden om het zelf te proberen te verwijderen met deze instrumenten.
Professionele mondhygiëne
Mondhygiënisten gebruiken verschillende instrumenten, zoals speciale haken om tandsteen tussen de tanden te verwijderen of curettes. Hoewel je deze instrumenten online kunt vinden, moeten ze in handen blijven van professionals. Het is belangrijk om te weten dat het misschien niet mogelijk is om alle tandsteen in één keer te verwijderen en dat aanvullende reinigingen nodig kunnen zijn.
Ultrasone tandsteenverwijdering
Als de kosten van professionele tandsteenverwijdering te hoog lijken, maar je wilt voorkomen dat je je glazuur beschadigt met dubieuze huismiddeltjes, overweeg dan het gebruik van een ultrasone reiniger. Ultrasone tandsteenverwijdering is een zachte en effectieve methode voor thuisgebruik. Deze apparaten maken gebruik van moderne technologie om harde tandsteen en tandplak te verwijderen van tussen de tanden en andere moeilijk bereikbare plaatsen.